O upadłości słyszał chyba prawie każdy – jest to stan, który doprowadza do zamknięcia prowadzonej działalności gospodarczej w związku z brakiem środków finansowych. Nie każdy jednak wie, że upadłość może być ogłoszona tylko, gdy zajdą ku niej określone przesłanki. Znajdziemy je oczywiście w ustawie z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe.
[spis-tresci]
Podstawa ogłoszenia upadłości
Pierwszą dosyć znaczącą kwestią jest to, wobec kogo nie można ogłosić upadłości. Zgodnie z treścią art. 6 w/w aktu prawnego, nie można tego dokonać wobec:
- Skarbu Państwa,
- jednostek samorządu terytorialnego,
- publicznych samodzielnych zakładów opieki zdrowotnej,
- instytucji i osób prawnych utworzonych w drodze ustawy, chyba że ustawa ta stanowi inaczej, oraz utworzonych w wykonaniu obowiązku nałożonego ustawą,
- osób fizycznych prowadzących gospodarstwo rolne,
- uczelni,
- funduszy inwestycyjnych.
Następne przepisy Prawa upadłościowego wskazują, że w razie śmierci przedsiębiorcy można ogłosić jego upadłość, jeżeli wniosek o ogłoszenie upadłości został złożony w terminie roku od dnia jego śmierci. Wniosek o ogłoszenie upadłości może złożyć wierzyciel, a także spadkobierca, oraz małżonek i każde z dzieci lub rodziców zmarłego, chociażby nie dziedziczyli po nim spadku.
Można żądać ogłoszenia upadłości osoby fizycznej, która była przedsiębiorcą, także po zaprzestaniu prowadzenia przez nią działalności gospodarczej, jeżeli od dnia wykreślenia z właściwego rejestru nie upłynął rok. Powyższa regulacja znajduje także zastosowanie odpowiednio względem osób, które przestały być wspólnikami osobowych spółek handlowych. Można żądać ogłoszenia upadłości osoby fizycznej, która faktycznie prowadziła działalność gospodarczą, nawet wówczas, gdy nie dopełniła obowiązku jej zgłoszenia we właściwym rejestrze.
Czym jest niewypłacalność?
Upadłość ogłaszamy wobec dłużnika, który stał się niewypłacalny. Dłużnika uważa się za niewypłacalnego, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Dłużnika będącego osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, uważa się za niewypłacalnego także wtedy, gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, nawet wówczas, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje.
Jak słusznie zaznaczył Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 6 listopada 2019 r. (sygn. akt I SA/Gd 1074/19), art. 11 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe określa niewypłacalność jako niewykonywanie przez dłużnika jego wymagalnych zobowiązań.
Jeżeli zatem dłużnik nie wykonuje ciążących na nim wymagalnych zobowiązań, wówczas jest niewypłacalny, co stwarza podstawę ogłoszenia go upadłym. Przy czym nieistotne jest, czy nie wykonuje wszystkich zobowiązań, czy też tylko niektórych z nich. Dla określenia, czy dłużnik jest niewypłacalny, nieistotne jest też, czy nie wykonuje wymagalnych zobowiązań pieniężnych czy też niepieniężnych. Niewykonywanie zarówno jednych, jak i drugich powoduje, że dłużnik jest niewypłacalny w rozumieniu art. 11 ust. 1 P.u.n. Nieistotny też jest rozmiar niewykonywanych przez dłużnika zobowiązań. Nawet niewykonywanie zobowiązań o niewielkiej wartości oznacza jego niewypłacalność w rozumieniu art. 11 P.u.n. Dla określenia stanu niewypłacalności bez znaczenia jest też przyczyna niewykonywania zobowiązań.
Niewypłacalność istnieje nie tylko wtedy, gdy dłużnik nie ma środków, lecz także wtedy, gdy dłużnik nie wykonuje zobowiązań z innych przyczyn.
Niewypłacalność nie jest jednak bezwzględną przesłanką do ogłoszenia upadłości. Sąd oddala bowiem wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania.
Sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości w razie stwierdzenia, że majątek dłużnika jest obciążony hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską w takim stopniu, że pozostały jego majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania. Powyższe reguły nie będą miały jednak zastosowania, gdy zostanie uprawdopodobnione, że obciążenia majątku dłużnika są bezskuteczne według przepisów ustawy albo gdy dokonane zostały w celu pokrzywdzenia wierzycieli, jak również gdy zostanie uprawdopodobnione, że dłużnik dokonał innych czynności prawnych bezskutecznych według przepisów ustawy, którymi wyzbył się majątku wystarczającego na zaspokojenie kosztów postępowania.
Kto może być upadłym?
Zgodnie z treścią art. 185 Prawa upadłościowego i naprawczego, upadłym jest ten, wobec kogo wydano postanowienie o ogłoszeniu upadłości. Ogłoszenie upadłości nie ma wpływu na zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnych upadłego.
Przekształcenia osób prawnych oraz innych jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, po ogłoszeniu upadłości dopuszczalne są tylko według przepisów niniejszej ustawy. Koszty związane z funkcjonowaniem organów upadłego oraz realizacją jego uprawnień organizacyjnych ustala każdorazowo sędzia-komisarz. Koszty te wchodzą w skład kosztów postępowania upadłościowego. Na postanowienie sędziego-komisarza przysługuje zażalenie.
Na zakończenie pamiętajmy, że w postępowaniu upadłościowym orzeczenia zapadają w formie postanowień. Postanowień, które podlegają ogłoszeniu lub obwieszczeniu, nie doręcza się uczestnikom postępowania.
Inne postanowienia, jeżeli nie były wydane na posiedzeniu jawnym, doręcza się osobom, których postanowienie dotyczy. Nie doręcza się poszczególnym wierzycielom postanowień dotyczących ogółu wierzycieli.
Postanowienia, które nie podlegają ogłoszeniu lub obwieszczeniu, wykłada się w sekretariacie sądu, o czym należy uczynić wzmiankę na sentencji postanowienia z zaznaczeniem daty wyłożenia.
Od postanowień sądu drugiej instancji skarga kasacyjna nie przysługuje, chyba że ustawa przewiduje inaczej. Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia nie przysługuje.
Podstawa prawna:
- Art. 6, 11, 185 Prawa upadłościowego
